Presentie: De Kunst van Er Echt Zijn in de Hulpverlening

In een wereld die draait om snelheid, systemen en oplossingen, vraagt de PILLAR-methodiek iets fundamenteels van ons als professionals: vertragen. Presentie is geen techniek of checklist, maar een houding van menselijkheid. Het betekent: er zijn voor de ander, zonder oordeel, zonder haast, en zonder de drang om iets te fixen. Juist in die ruimte ontstaat echte verbinding.

Binnen de pijler Presentie onderscheiden we drie belangrijke aandachtsgebieden:

1. Zelfbeoordelend vermogen Cliënten worstelen vaak met een negatief zelfbeeld, perfectionisme of een gebrek aan zelfinzicht. De presente ander ziet méér dan de diagnose en helpt iemand zichzelf opnieuw te ontdekken. Door nabij te zijn en zonder te oordelen, ontstaat ruimte voor herstel van eigenwaarde en vertrouwen.

2. Innerlijke onrust en gemis aan veiligheid Veel cliënten missen een innerlijke bodem – dat gevoel van “hier ben ik, dit ben ik”. Angst en stress blijven hangen als er geen beweging komt. Soms is een eenvoudige handeling, zoals samen wandelen of de afwas doen, al voldoende om rust te brengen. De presente professional weet: nabijheid is geen oplossing, maar een bedding waarin beweging mogelijk wordt.

3. Existentiële eenzaamheid “Ik ben anders dan anderen.” Deze gedachte leeft diep bij veel cliënten. Het besef van anders-zijn, van niet kunnen wat anderen kunnen, vraagt om erkenning. Niet om het weg te nemen, maar om het samen te dragen. Zelfs jonge kinderen kunnen dit gevoel al ervaren. Presentie betekent: durven stil te staan bij dat wat leeft in de leegte.

Wat betekent dit in de praktijk?

• Aansluiten bij iemands leven Niet vanuit een spreekkamer, maar op de plek waar het leven zich afspeelt. Thuis, op school, op het werk. Daar zie je wat er echt speelt en kun je afstemmen op het tempo, de energie en de draagkracht van de cliënt.

• Volgen in tijd, plaats en tempo Jouw agenda is niet leidend. Soms vraagt het werk om aanwezigheid buiten kantoortijden of om vertraging. Het tempo van de cliënt is altijd het vertrekpunt. Juist door druk weg te nemen, ontstaat vaak versnelling.

• Balans tussen nabijheid en afstand Te veel betrokkenheid kan verstikken, te veel afstand kan vervreemden. Presentie vraagt om moed: de moed om niet te redden, maar te blijven. Om niet harder te lopen dan de ander, maar samen te bewegen – of samen stil te staan.

De lege stoel is een krachtige metafoor. Soms leeft er iets in de stilte – een gevoel, een herinnering, een gemis. Presentie betekent: ruimte geven aan dat wat niet gezegd wordt. Alleen dan ontstaat echte ontmoeting.

Present zijn is geen truc. Het is een keuze. Een houding. Een daad van menselijkheid.